Predavanje i izložba „Putovanje među zvezdama – Vojislav Mišković i Miodrag Ibrovac“

U Domu kulture „Vojislav Ilić“ na Rudniku je 21. februara, prof. dr Luka Č. Popović, direktor Astronomske opservatorije u Beogradu, održao je predavanje na temu „Astronomska istraživanja u Srbiji od osnivanja Astronomske opservatorije do danas“. Tim povodom jeotvorena izložba Muzeja rudničko-takovskog kraja „Putovanje među zvezdama – Vojislav Mišković i Miodrag Ibrovac“, autora mr Natalije Janc, meteorologa, Ane Jelić, kustosa istoričara umetnosti i Vesne Mijatović, stručnog saradnika, bibliotekara.

U pozdravnoj reči direktor muzeja Željko Cvetković zahvalio se publici, istakavši da su izložba i predavanje još jedan u nizu muzejskih projekata koji doprinose decentralizaciji kulture u milanovačkoj opštini.

U ime autorskog tima publici se obratila mr Natalija Janc.

„Gornji Milanovac je povezan sa početkom astronomije u Srbiji kroz saradnju dr Miodraga Ibrovca, rođenog u Gornjem Milanovcu, vrsnog znalca francuskog jezika i književnosti, istoričara književnosti, naučnog, književnog i kulturnog nasleđa srpskog i francuskognaroda i dr Vojislava Miškovića prvog doktora astronomskih nauka. Ova dva velika naučnika i profesora uticala su na razvoj astronomije. Tokom Prvog svetskog rata, Ibrovac je bio zadužen za srpske studente u inostranstvu. Pružao je pomoć Miškoviću, počevši od studija astronomije u Francuskoj, njegove doktorske disertacije, a i kasnije. Vojislav Mišković je 1924. godine postao prvi srpski astronom, posle rata i prvi direktor Astronomske opservatorije. Ova izložba je posvećena upravo podstreku i brizi Miodraga Ibrovca o mladom i talentovanom astronomu u vihoru Prvog svetskog rata, njegovom stremljenju ka izučavanju tajni vasione, kao i njihovim životima,“ smatra mr Natalija Janc.

Realizaciju izložbe su pomogli: Petar Mišković, Vojislava Protić Benišek koji su svojom ljubaznošću ustupili arhivsku građu neophodnu za realizaciju izložbe, zatim za realizaciju izložbe korišćena su dokumenta, pisma, razglednice i fotografije iz Arhiva SANU, biblioteke SANU, Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, Narodne biblioteka „Jefimija“ iz Trstenika, biblioteke „Braća Nastasijević“ iz Gornjeg Milanovca.

Izložbu je svojim fotografijama upotpunio Milanovčanin Dejan Ilić, a predstavljeni su i eksponati iz Astronomske opservatorije u Beogradu.

Prof. dr Luka Č. Popović je publiku upoznao sa počecima i razvojem Astronomske opservatorije u Srbiji.

„Astronomska opservatorija osnovana je 1887. godine u Beogradu pod vođstvom astronoma Milana Nedeljkovića i predstavlja jednu od najstarijih srpskih naučnih instituta. Dolaskom Vojislava Miškovića na njeno čelo 1924. godine, razdvajaju se Astronomska i Meteorološka opservatorija. Krajem 19. veka, u vreme kada je Srbija postala Kraljevina je mlade, talentovane i perspektivne ljude slala na Zapad na studije. Jedan od studenata koji je školovan na Zapadu u Francuskoj i Nemačkoj, a na preporuku Josifa Pančića bio je Milan Nedeljković. Studirao astronomiju, meteorologiju i seizmologiju. Godine 1884. se vratio u Srbiju u Beograd, ali je ubrzo bio mobilisan. Verovatno bi Astronomska opservatorija bila osnovana ranije, ali je njeno osnivanje bilo sprečeno izbijanjem Srpsko-bugarskog rata. Prva opservatorija bila je smeštena u kući trgovca Ernesta Gajzlera u Beogradu (ugao ulica Svetozara Markovića i Vojvode Milenka), na centralnom delu Beograda. U to vreme, kada se formira moderna država, Srbija je imala sjajne naučnike kao što su npr. Đorđe Stanojević. Napisao je prvi rad koji je objavljen u časopisu francuske Akademije nauka, što su prvi naučni radovi iz ove oblasti kod Srba. Radio je kao direktor opservatorije u periodu od 1899-1900. godine. Druga važna ličnost tog vremena je Milutin Milanković koji je ostavio veliki trag. Doktorirao je u Beču sa samo 25 godina. Na poziv srpske vlade vratio se u Srbiju, gde počinje da radi na teoriji zemljinih kretanja i uticaja istih na klimatske promene. Milanković i Mišković su zajedno radili,“ navodi Popović,

Tokom 60-tih godina 20. veka razvija se astrofizička grupa, koja hvata korake sa modernim istraživanjima, a 80-tih opservatorija prati evropske trendove i razmatra izgradnju posmatračke stanice i priključivanje Južnoj evropskoj opservatoriji.

Tokom 90-tih i pored sankcija opservatorija uspeva da očuva svoju delatnost. Društvene prilike su danas u 21. veku nešto bolje i radi se na mogućnosti realizacije projekta posmatračke stanice iz 80-tih godina 20. veka.

Danas je opservatorija veliki institut koji zahvaljujući predanosti njenih astronoma opstaje i dalje i daje značajne rezultate u nauci i opstaje kao naučni institut sa prostorijama i telaskopima na AS Vidojevica i Opservatoriji na Zvezdari.

U septembru 2024. godine godine potpisan je dogovor između Astronomske opservatorije i Deep Space Exploring Laboratory (DSEL), Kina. Za 2027. godinu planiran je projekat MOSAIC, tj. slanja prvog srpskog naučnog kjubsata. Cilj projekta Mosaic je da se uspostavi osnova za održivi razvoj kosmičkih projekata u Srbiji.

Izložba na Rudniku će biti otvorena do 10. marta 2025. godine, nakon čega će biti predstavljena publici u Beogradu u okviru obeležavanja jubileja Astronomske opservatorije.

gminfo.rs/muzej rtk